طبیعیه که گاهی اوقات احساس بد خلقی یا غمگینی داشته باشیم. زندگی در جریانه و هر روز اتفاقات و مسائل تازه برای ما آدما داره و ما تو این مسیر با هیجانات مختلفی روبرو میشیم که یکیش همین احساس غمگینی و به اصطلاح مود پایینه. اما وقتی احساس غمگینیمون برای چند هفته یا بیشتر طول بکشه یا روی زندگی روزمره مون تأثیر بذاره، می تونه نشونه افسردگی باشه. البته باید توجه داشته باشین که گاهی بعضی از مسائل باعث میشه ما تا چند وقت مود پایینی رو تجربه کنیم مثلا از دست دادن یکی از عزیزان، بیماری یکی از اعضای خونواده، اتفاقایی که ممکنه تو جامعه بیفته و روی ما هم تاثیر منفی بذاره و ...

در این مواقع واکنش طبیعی خیلی از افراد احساس غم، ناراحتی، بی انگیزگی و بی حوصلگیه و اگه طولانی و شدید شد نگران کننده است در غیر این صورت نه.

علائم افسردگی چیه؟

افسردگی یکی از مهم ترین تاثیراتش روی نحوه تفکر و احساسه که افراد در مورد خودشون، کاراشون و دیگران دارن . علایم گاهی می‌تونن ظریف باشن جوری که افراد متوجهش نشن. موارد زیر علایم افسردگیه:

• به راحتی آزرده خاطر یا بد اخلاق میشین. توی نوجوونا و بچه ها این علامت ممکنه بیشتر دیده بشه و گاهی همزمان میشه با تغییرات دوره بلوغ.
• روی شکست ها تمرکز می کنین، احساس گناه دارین یا از خودتون انتقاد میکنین.
•  علاقه یا لذتتون رو نسبت به کارهایی که قبلا انجام میدادین از دست میدین مثلا وقت گذرونی با دوستاتون، فعالیت هایی مثل ورزش یا موسیقی که قبلا انجام میدادین یا بازیهایی که دوس داشتین.
• درگیر رفتارهای پرخطر، مثل مصرف مواد مخدر و الکل، یا آسیب به خود میشین.
• خیلی کم یا زیاد بخوابین یا خواب کم کیفیتی داشته باشین و دائم احساس کسل بودن داشته باشین.
• تغییر در عادات غذایی مثل کم خوری یا پرخوری.
• انرژی کم یا مشکل در تمرکز ( سریع حواستون پرت میشه و نمیتونین خوب تمرکز کنین).
• علایم بدنی دارین مثل سردرد، دل درد یا دردای دیگه که منبع نامشخصی دارن و نمیدونین دقیقا علتش چیه.
• به چیزهایی مثل "کاش مرده بودم" فکر کنین یا احساس کنین وجودتون بی ارزشه و بیهوده اس.

افسردگی می تونه هر فردی رو درگیر کنه  اما در افرادی که سابقه خانوادگی دارن ینی تو خونوادشون کسی مبتلا بوده ، شایع تر است. همچنین بعد یک اتفاق استرس زا یا آسیب زا - مانند بیماری جدی یا طلاق والدین - احتمال بیشتری داره که افراد مبتلا بشن به افسردگی.

اگه این علائمو داشتم چی؟

اول اینکه شما تنها نیستین. افسردگی بیماری شایعی تو همه سنین و هم چنین تو سن شماست. بهترین کاری که می تونین انجام بدین اینه که برای احساس بهتر کمک بگیرین. در اینجا چند تا کار میگم که میتونه به بهبود حالتون کمک کنه.

1. در مورد احساستون صحبت کنین. می تونین با والدین، معلم یا مربی مشورت کنین. از احساستون بدون ترس و یا خجالت بهشون بگین و توضیح بدین که چه افکاری توی سرتون آزاراتون میده .این کار می تونه به شما کمک کنه که احساس امیدواری بیشتری کنین و کمتر تنها باشین فقط نکته ی مهم اینه که شخصی که انتخاب میکنین باید بتونه به شما خوب گوش بده، احساس کنین درکتون میکنه و قضاوتتون نمیکنه. اگه  دور و برتون همچین فردی رو نداشتین از مشاور مدرسه یا خطوط مشاوره تلفنی یا کمک یک روانشناس استفاده کنین. توی مراکز بهداشت ، کلینیک ها و بیمارستان ها مشاورینی هستن که میتونن حتی به صورت رایگان به شما خدمات اولیه ای بدن و کمکتون کنن.

2. مراقب خودتون باشین. موقع افسردگی اکثر کارهای روتین و روزمره فرد هم تحت تاثیر قرار میگیره و فرد دیگه حواسش به خودش نیست مثلا نمیدونه کی غذا خورده یا گاهی انقدر غذا میخوره که خودش متوجه نمیشه مثلا برای  اینکه حسای منفیشو از بین ببره میره سراغ یخچال. در مورد خواب هم همینه . سیکل شبانه روزی خواب به هم میریزه ممکنه شبا بیدار باشه روزا بخوابه یا کلا خواب باشه و یا هر کاری کنه خوابش نبره و فکرای چرت و پرت و بیهوده بیاد تو مغزش. دیگه فعالیتی ندارنه و کارایی که بهش حس خوبی میداده رو انجام نمیده.  مسئولیت هایی که تو خونه داره مثلا مرتب کردن اتاق یا درس خوندن یا.... هیچ کدوم انجام نمیشه . خب برای مراقبت از خودتون باید سعی کنین که به همه این موارد توجه داشته باشین با اینکه ممکنه خیلی سخت باشه ولی تمرین کردن برای برگشت به هر کدوم ازین کارا به شما احساس ارزشمندی و کنترل روی اوضاعتون رو میده.

3. زمان استفاده از وسایل دیجیتال مثل کامپیوتر، تبلت و گوشی رو محدود کنین. تماشا کردن یا خوندن محتواهای ناراحت‌کننده می‌تونه باعث احساس افسردگی، درماندگی یا اضطراب بیشتر بشه. نگاه کردن به صفحه نمایش خوابیدن تون رو هم سخت‌تر می‌کنه، بنابراین دستگاه‌های خود رو حداقل یک ساعت قبل از خواب خاموش کنین.

4. پذیرش احساسات و صبوری کردن : احساساتتون رو بپذیرین و خودتونو سرزنش نکنین، همه ی آدمها زمانهایی تو زندگیشون لحظات سختی رو میگذرونن و نیاز به فرصت دارن تا بتونن تغییرات کوچیک و مثبت ایجاد کنن .
5. هدف گذاریهای کوچک و قابل دست یابی: برای ایجاد احساس ارزشمندی و حس اینکه نسبت به قبل پیشرفت داشتی برای خودتون هدفهای کوچیک تعیین کنین که بتونین دنبالش کنین مثلا توی چند وقت گذشته حوصله نداشتین موهاتونو شونه بزنین با خودتون قرار بذارین که امروز اینکارو انجام بدین. مطمئنا بعد از انجامش حس بهتری به خودتون دارین. منظورم از هدفای کوچیک این کارای کوچیک و شاید پیش پا افتادس که تو حالت عادی به چشم نمیان اما زمان افسردگی انجام همین کارام خیلی سخت میشه.
6.  شرکت کردن در فعالیت های جمعی: افسردگی باعث میشه ما روز به روز تنهاتر بشیم چون حس میکنیم هیچ کس اوضاعش به خرابی اوضاع ما نیست پس ارتباط با اونا هیچ کمکی بهمون نمیکنه. خب همین جا باید مچ خودتونو بگیرین چون افسردگی باعث تنهایی  و اجتناب از جمع آدما میشه. شاید بعضیا بگن ما تنهایی رو دوس داریم اما منظور انتخاب تنهایی های خودخواسته نیست بلکه تنهایی از سر ناتوانی و افکار منفیه. سعی کنین دوباره ارتباطاتتونو شروع کنین. مثلا برای اولین قدم گوشی رو بردارین و به هم کلاسیتون زنگ بزنین و بعد کم کم توسعه اش بدین مثلا توی کلاس به جای اینکه تحقیق فردی برای درس علوم انجام بدین بخواین که تو گروه قرار بگیرین و با هم کلاسیاتون تعامل کنین. موقع تعامل با بقیه متوجه میشین که افراد دیگه مشکلات و درگیریهایی دارن، با افکار و عکس العملاشون نسبت به مسائل آشنا میشین و شاید بتونین ازشون کمک بخواین!

اینا کارهایی ان که میشه تمرین کرد تا سبک زندگی رو بهبود بخشید اما خیلی وقتا شرایط سخته و حال شما بدتر از اینه که بتونین این کارا رو انجام بدین پس حتما باید جدیش بگیرین و در اولین فرصت از یک فرد متخصص کمک بگیرین. نکته ی مهم دیگه اینه که اگه افکار خودکشی یا آسیب به خود داشتین معطل نکنین و حتما با روانشناس صحبت کنین یا تلفنی یا آنلاین و یا حضوری. شماره 123 خط بهزیستیه که میتونین تو این جور مواقع باهاش تماس بگیرین  و کمک بخواین.

امیدوارم اگه این روزا درگیر این علایم هستین بتونین به خودتون کمک کنین و سراغ یک متخصص برین تا دوباره حال بهتری رو تجربه کنین.

مهسابابامحمدی

روانشناس کودک و نوجوان